بررسی ساختار تولید و هزینه محصول برنج : مطالعه موردی در استان گیلان (۱۳۷۶)

در این مقاله ساختار هزینه و تولید محصول برنج با استفاده از یک تابع هزینه ترانسلاگ و با بهره گیری از آمارهای مقطعی سال 1376 استان گیلان، که توسط اداره کل آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی تهیه شده، مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به نقش ویژه نهاده زمین و محدودیت های حاکم بر آن و ممکن نبودن تغییر آن در کوتاه مدت، تابع هزینه ترانسلاگ در دو حالت متغیر بودن کلیه نهاده ها (بلند مدت) و ثابت بودن نهاده زمین (کوتاه مدت)، با استفاده از روش رگرسیون به ظاهر نامرتب تکراری (isur) برآورد گردیده است. نتایج نشان می دهد که: 1. هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت امکان جای گزینی تکنیکی نهاده های تولید به صورت ضعیف وجود دارد. 2. کشش های خودقیمتی نهاده ها و کشش های متقاطع قیمتی کوچک تر از یک، ولی علامت کشش های متقاطع قیمتی بین نهاده ها مثبت است. بر پایه این نتیجه می توان انتظار داشت که با تغییرات قیمت نهاده ها امکان جانشینی بین نهاده ها به صورت محدود وجود دارد. 3. تولید برنج در گیلان در شرایطی که بتوان کلیه نهاده ها از جمله زمین را تغییر داد، از ویژگی بازده صعودی نسبت به مقیاس برخوردار است. بنابراین، با افزایش سطح تولید می توان انتظار کاهش هزینه و در نتیجه کاهش قیمت برنج را داشت. 4. در منطقه مورد بررسی نهاده های به کار گرفته شده در محصول برنج همگن نیستند، ولی می توان گفت نهاده هایی که با قیمت بیشتری ارائه شده اند از کیفیت بیشتری برخوردار بوده و در نتیجه هزینه کل بهره برداران را کاهش داده اند. 5. با توجه به بی کشش بودن ساختار تولید برنج، هم از نظر تکنیکی و هم از نظر واکنش به قیمت ها، می توان گفت که تولید این محصول نسبت به تغییرات قیمت چندان انعطاف پذیر نیست و تنها با افزایش زیاد در قیمت محصول برنج می توان شاهد تغییر چشم گیر در میزان تولید آن بود. 6. با توجه به این که امکان جانشینی عوامل تولید در تولید محصول برنج چندان نیست، با تغییر جزئی در قیمت نسبی نهاده ها نمی توان تغییرات اساسی در ساختار تولید این محصول به وجود آورد.